بعد از زایمان، بسیاری از خانمها دوست دارند به وزن قبلی خود برگردند. اما کاهش وزن بعد از زایمان، نیاز به برنامهریزی دقیق و رعایت برخی نکات دارد. در این مقاله از مجهزترین مرکز لاغری در ایران یعنی سلین، راهکارهای ساده و عملی برای لاغری بعد از زایمان ارائه شده است تا شما بتوانید با خیال راحت و بدون آسیب به سلامتی خود، به اندام دلخواهتان برسید.
نکات ضروری لاغری پس از زایمان
لاغری پس از زایمان به یکی از نگرانیهای اصلی بسیاری از زنان تبدیل شده است. بر اساس توصیههای متخصصان، باید ۶ تا ۱۲ ماه پس از زایمان به وزن پیش از بارداری خود بازگردید. اگر این اتفاق نمیافتد، ممکن است مشکلی در روند کاهش وزن وجود داشته باشد.
به طور معمول، نیمی از اضافه وزن زنان در ۶ هفته اول پس از زایمان کاهش مییابد. با این حال، بازگشت کامل به وزن قبل از بارداری ممکن است چند ماه زمان ببرد. استفاده از رژیم غذایی مناسب همراه با تمرینات ورزشی میتواند بسیار موثر باشد، هرچند که راهکارهای دیگری نیز برای کاهش وزن وجود دارد.
تغییرات هورمونی در دوران بارداری میتوانند منجر به افزایش وزن شوند. علاوه بر این، وجود جنین و جفت در رحم باعث برآمدگی شکم و پهلوها میشود و برخی از زنان به دلیل استرس یا افسردگی دوران بارداری و پس از زایمان به پرخوری روی میآورند. با این حال، باید توجه داشت که بین نیم تا سه کیلو از وزن اضافی ممکن است تا یک سال پس از زایمان باقی بماند و پس از آن کاهش یابد.
علاوه بر رژیم غذایی و ورزش، خواب کافی و کاهش استرس نیز میتوانند نقش مهمی در کاهش وزن پس از زایمان ایفا کنند. مادران باید سعی کنند تا زمانهای مناسبی برای استراحت پیدا کرده و از حمایت خانواده و دوستان خود برای کاهش استرس و بارهای روانی استفاده کنند. در نهایت، صبر و پایداری از عوامل کلیدی در بازگشت به وزن پیش از بارداری هستند. هر زنی روند خاص خود را دارد و نباید خود را با دیگران مقایسه کند. با پیگیری یک برنامه منظم و متعادل، میتوان به نتایج مطلوب دست یافت.
لاغری بعد از زایمان سزارین
لاغری پس از زایمان سزارین به یک چالش مهم برای بسیاری از زنان تبدیل شده است. این نوع زایمان به دلیل نیاز به جراحی و زمان بیشتر برای بهبودی، ممکن است کاهش وزن را کمی پیچیدهتر کند.
میزان کالری مورد نیاز مادر باردار
یک زن باردار به طور معمول روزانه تنها به ۳۰۰ کالری بیشتر از آنچه قبل از بارداری نیاز داشته، نیاز دارد. این افزایش کالری به منظور تامین نیازهای رشد جنین و حفظ سلامت مادر است.
تغذیه با شیر مادر
یکی از بهترین روشهای سوزاندن کالری اضافی بدن مادر، تغذیه نوزاد با شیر مادر است. تغذیه با شیر مادر به ویژه در ماههای اول بعد از زایمان، به طور قابل توجهی به کاهش وزن مادر کمک میکند. علت ذخیره چربی در دوران بارداری، ضعیف بودن زن بعد از زایمان است. از آنجا که شیردهی بلافاصله پس از زایمان آغاز میشود و شیر دارای کالری بالایی است، ممکن است مادر نتواند نیازهای خود و فرزندش را تنها با غذا تامین کند. در این مواقع، چربیهای ذخیره شده از دوران بارداری به کمک مادر میآیند و برای شیردهی سوزانده میشوند. بنابراین، توصیه به شیردهی نوزاد توسط مادر به عنوان بهترین راه حل برای کاهش وزن بعد از زایمان مطرح میشود.
رفتارهای جدید در مورد سلامتی
برای بازگشت به دوران قبل از بارداری و داشتن شکم صاف و اندامی ایدهآل، باید به بدن خود فرصت بدهید و رفتارهای جدیدی در مورد سلامتی و تغذیه بکار بگیرید.
به اندازه بخوابید
داشتن خواب کافی با وجود یک نوزاد ممکن است سخت به نظر برسد، اما اگر شرایط نگهداری نوزاد و کمک اطرافیان اجازه دهد، مادر میتواند خواب کافی داشته باشد که این موضوع در درازمدت بر سلامتی مادر تاثیر بسزایی دارد. خواب کافی در لاغری بعد از زایمان طبیعی و سزارین بسیار موثر است. افرادی که هر شب کمتر از ۷ ساعت میخوابند، احتمال بروز چاقی در آنها بیشتر است. بسیاری از هورمونها در بدن در زمان خوابیدن ترشح میشوند که یکی از مهمترین آنها هورمون کورتیزول است. خواب شبانه میتواند نیاز بدن به این هورمونها را برطرف کند.
تغذیه صحیح
در دوران بارداری باید از مصرف غذاهای قنددار یا نشاستهای مانند شیرینی، غلات، نان و … اجتناب کنید. مصرف این مواد میتواند منجر به دیابت بارداری شود. شکر باعث ایجاد ورم در بدن میشود و گلوتن و احتمالاً لبنیات نیز باعث ایجاد ورم در پوست شده و روند کوچک کردن شکم بعد از زایمان را سختتر میکنند. آماس و تورم میتواند متابولیسم و هورمونهای بدن را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین، از مصرف این گونه غذاها اجتناب کنید زیرا سرعت پیشرفت روند لاغری را کاهش میدهند.
بر اساس تحقیقات منتشر شده در مجله تغذیه بالینی، گنجاندن پروتئین در رژیم غذایی میتواند متابولیسم را افزایش داده، اشتها را کاهش داده و دریافت کالری را کاهش دهد. مطالعات نشان میدهد که پروتئین نسبت به سایر مواد مغذی، اثر گرمایی بیشتری دارد، به این معنا که بدن انرژی بیشتری برای هضم آن نسبت به سایر انواع غذاها مصرف میکند و این منجر به سوزاندن کالری بیشتر میشود. پروتئین میتواند با افزایش هورمونهای سیری GLP و GLP-1 و کاهش هورمون گرسنگی گرلین، اشتها را سرکوب کند. هورمونهای گرسنگی کمتر به معنای گرسنگی کمتر است!
منابع پروتئین سالم
منابع پروتئین سالم عبارتاند از:
- گوشتهای بدون چربی: مانند مرغ، بوقلمون، و گوشت گاو بدون چربی.
- ماهی و غذاهای دریایی: مانند ماهی سالمون، ماهی تن، ماهی قزلآلا، و میگو.
- تخم مرغ: تخم مرغ کامل و سفیده تخم مرغ.
- محصولات لبنی کمچرب: مانند ماست، پنیر، و شیر کمچرب.
- حبوبات: مانند لوبیا، عدس، نخود، و نخود فرنگی.
- آجیل و دانهها: مانند بادام، گردو، فندق، تخمه آفتابگردان، و چیا.
- غلات کامل: مانند کوینوا، کینوا، و جو دوسر.
- سویا و محصولات سویا: مانند توفو، تمپه، و شیر سویا.
- مرغ و بوقلمون بدون پوست: بخشهای کمچربتر از این گوشتها.
- پروتئینهای گیاهی: مانند پودرهای پروتئین گیاهی از نخود، برنج قهوهای، و کنف.
این منابع پروتئین نه تنها به حفظ و ساخت عضلات کمک میکنند، بلکه در تنظیم اشتها و کنترل وزن نیز موثر هستند.
قندهای پنهان دشمن لاغری بعد از زایمان
همانطور که اشاره کردید، بسیاری از مواد غذایی که روزانه مصرف میکنیم، حاوی مقادیر زیادی قندهای افزوده هستند که میتوانند روند کاهش وزن را کند کرده و به افزایش وزن کمک کنند. این قندها نه تنها در مواد غذایی شیرین مانند آبنبات و شکلات، بلکه در بسیاری از غذاهای فرآوری شده و حتی برخی از غذاهایی که به نظر سالم میآیند، پنهان شدهاند اما چرا قندهای مضر برای لاغری بعد از زایمان مضر هستند؟
- افزایش وزن: قندهای اضافی به چربی تبدیل شده و در بدن ذخیره میشوند.
- کاهش سوخت و ساز بدن: مصرف زیاد قند میتواند به کاهش سرعت متابولیسم بدن کمک کند.
- افزایش اشتها: قند باعث میشود احساس گرسنگی بیشتری کنید و به دنبال خوردن بیشتر باشید.
- کاهش انرژی: اگرچه قند میتواند انرژی سریعی را تامین کند اما این انرژی زودگذر است و باعث نوسانات قند خون میشود.
چگونه قندهای مضر را از رژیم غذایی حذف کنیم؟
برای حذف قند مضر بعد از بارداری به این نکات توجه کنید:
- برچسب مواد غذایی را بخوانید: قبل از خرید هر محصولی، برچسب مواد غذایی را به دقت مطالعه کنید و به دنبال قندهای افزوده مانند شکر، فروکتوز، گلوکز و شربت ذرت با فروکتوز بالا باشید.
- غذاهای طبیعی را انتخاب کنید: به جای غذاهای فرآوری شده، از میوهها، سبزیجات، غلات کامل، لبنیات کم چرب و پروتئینهای بدون چربی استفاده کنید.
- آشپزی در خانه: با پختن غذا در خانه، میتوانید کنترل بیشتری بر روی مواد تشکیل دهنده و میزان قند مصرفی خود داشته باشید.
- نوشیدنیهای سالم: به جای نوشابهها و آبمیوههای صنعتی، آب، چای بدون قند و قهوه را بنوشید.
- میانوعدههای سالم: به جای تنقلات شیرین، از آجیل، میوهها و سبزیجات به عنوان میانوعده استفاده کنید.
کاهش مصرف قند با اجتناب از غذاهای فرآوری شده و رو آوردن به غذاهای سالم مانند سبزیجات، حبوبات، میوه ها، گوشت ها، ماهی، تخم مرغ، آجیل و ماست آسان است. به علاوه، تحقیقات نشان می دهد که مصرف غذاهای فرآوری شده با رفتارهای اعتیادآورتر خوردن، مرتبط دانسته است. متأسفانه، این غذاها، بخش بزرگی از دریافت غذایی بسیاری از افراد را تشکیل میدهند. شما میتوانید با جایگزین کردن غذاهای فرآوری شده با غذاهای تازه، کامل و غنی از مواد مغذی، میزان مصرف غذاهای فرآوری شده را کاهش دهید.
نوشیدن آب
مصرف هشت لیوان آب در روز و یا حتی بیشتر برای مادران شیرده اهمیت زیادی دارد و باعث میشود بدن از دهیدراسیون محافظت شود.
فعالیت بدنی
برای کاهش وزن بعد از زایمان سزارین، معمولاً به مادران توصیه میشود که حدود 6 تا 8 هفته پس از زایمان قبل از شروع هر نوع ورزشی صبر کنند. در این بازه زمانی، مادران باید فعالیتهای آرامی مانند پیادهروی را انجام دهند.
اگر وضعیت فیزیکی مادر مناسب باشد، ممکن است پزشکان اجازه دهند که زودتر از این دوره شروع به ورزش کنند. اما برای مادرانی که دارای زخمی عمیق در محل بخیه سزارین هستند، در هفتههای اولیه هیچ گونه فعالیت بدنی توصیه نمیشود و باید کاملاً استراحت کنند تا زخم بهبود یابد.
توانایی بهبودی در افراد مختلف متفاوت است، بنابراین ممکن است پزشک شما زمان بیشتری برای استراحت توصیه کند. پیدا کردن زمانی برای ورزش در زندگی روزمره با وجود نوزاد تازه متولد شده ممکن است چالشبرانگیز باشد، اما سعی کنید دورههای کوتاهی از فعالیت را در روز خود بگنجانید، مانند پیادهروی با کالسکه به جای استفاده از ماشین برای مسیرهای کوتاه. به محض اینکه احساس کردید، می توانید ورزش های ملایم را شروع کنید، از جمله:
- تمرینات کف لگن (کگل)
- پیاده روی
- کشش
قبل از انجام تمرینات، هورمون های بارداری و شیردهی می توانند تا چند ماه پس از زایمان بر مفاصل شما تأثیر بگذارند. بنابراین مراقب باشید که فعالیت های سنگین را خیلی زود آغاز نکنید، به خصوص اگر به آن عادت ندارید. شرکت در کلاس های گروهی یک راه بسیار خوب برای ملاقات با مادران دیگر نیز می باشد همچنین پیدا کردن دوستان جدید و ورزش کردن می تواند به بهبود خلق و خوی شما کمک کند. ماما یا پزشک شما می تواند اطلاعاتی در مورد هر فعالیتی به شما بدهد تا در انجام ورزش و کاهش وزن کمک تان کند.
عوارض ناشی از اضافه وزن یا چاقی بعد از بارداری
اضافه وزن یا چاقی بعد از بارداری میتواند عوارض جدی برای سلامتی مادر داشته باشد. این عوارض نه تنها بر کیفیت زندگی فرد تأثیر میگذارند، بلکه خطر ابتلا به بیماریهای مزمن را نیز افزایش میدهند. در ادامه به برخی از مهمترین عوارض ناشی از اضافه وزن یا چاقی بعد از بارداری اشاره میکنیم:
عوارض جسمانی
- بیماریهای قلبی عروقی: چاقی یکی از عوامل اصلی خطر ابتلا به بیماریهای قلبی، فشار خون بالا و سکته مغزی است.
- دیابت نوع 2: مقاومت به انسولین و در نتیجه دیابت نوع 2 از عوارض شایع چاقی است.
- اختلالات خواب: آپنه خواب، خروپف و بیخوابی از مشکلاتی هستند که افراد چاق بیشتر با آنها مواجه میشوند.
- مشکلات مفصلی: اضافه وزن فشار زیادی بر مفاصل، به ویژه زانوها و رانها وارد میکند و میتواند منجر به آرتروز و درد مزمن شود.
- مشکلات باروری: چاقی میتواند بر هورمونهای زنانه تأثیر گذاشته و مشکلات باروری را در بارداریهای بعدی ایجاد کند.
- کاهش میل جنسی: چاقی میتواند باعث کاهش میل جنسی و مشکلات عملکرد جنسی شود.
- برخی سرطانها: مطالعات نشان دادهاند که چاقی با افزایش خطر ابتلا به برخی سرطانها مانند سرطان پستان، روده بزرگ و رحم مرتبط است.
عوارض روانی
-
- افسردگی و اضطراب: چاقی میتواند به دلیل تأثیر بر ظاهر و اعتماد به نفس فرد، منجر به افسردگی و اضطراب شود.
- کاهش کیفیت زندگی: مشکلات جسمی ناشی از چاقی میتوانند فعالیتهای روزمره را دشوار کرده و کیفیت زندگی را کاهش دهند.
دلایل مؤثر در افزایش وزن ناشی از بارداری
دلایل مؤثر در افزایش وزن ناشی از بارداری:
- بچه: وزن نوزاد معمولاً بین 2.5 تا 4 کیلوگرم است.
- جفت: جفت حدود 0.5 تا 1 کیلوگرم وزن دارد.
- مایع آمنیوتیک: مایع آمنیوتیک حدود 1 کیلوگرم به وزن بدن اضافه میکند.
- بافت سینه: افزایش بافت سینه حدود 0.5 تا 1.5 کیلوگرم وزن میافزاید.
- خون: حجم خون بدن در دوران بارداری افزایش مییابد و حدود 1.5 تا 2 کیلوگرم به وزن اضافه میکند.
- بزرگ شدن رحم: رحم بزرگشده حدود 1 کیلوگرم به وزن میافزاید.
- ذخایر چربی اضافی: برای تأمین انرژی و حمایت از بارداری، بدن حدود 2.5 تا 4 کیلوگرم چربی ذخیره میکند.
زمان کاهش وزن بعد از زایمان
برای هر زن، زمان کاهش وزن پس از بارداری متفاوت است. بیشتر پزشکان توصیه میکنند که حداقل 6 هفته پس از زایمان صبر کنید قبل از شروع هر برنامه کاهش وزن.
ممکن است چندین ماه طول بکشد تا تمام وزن بهدستآمده در دوران بارداری را از دست بدهید.
کاهش وزن در دوران شیردهی
کاهش وزن در دوران شیردهی بیخطر است، اما باید به تدریج و با راهنمایی پزشک انجام شود. کاهش وزن سریع میتواند بر مقدار و کیفیت شیر تأثیر بگذارد.
مکملها و داروهای کاهش وزن
مصرف مکملها یا داروهای کاهش وزن در دوران شیردهی توصیه نمیشود، زیرا ممکن است برای کودک مضر باشند.
تأثیر اضافه وزن بر روحیه مادر
اضافه وزن میتواند باعث ناراحتی و حتی افسردگی مادران شود. برخی از مادران به دنبال قرصهای لاغری بعد از زایمان میگردند. اما بهتر است به بدن خود فرصت بازیابی دهید و از قرصهای لاغری دوری کنید، زیرا این قرصها میتوانند بر روی شیری که به نوزاد میدهید تأثیر بگذارند.
مشاوره با متخصص تغذیه
اگر شدیداً برای لاغر شدن عجله دارید، با متخصص تغذیه مشورت کنید. قرصهای لاغری بدن را وادار به کاری میکنند که در حالت عادی به طور بهینهتر و در مدت زمان طولانیتر انجام میدهد.
نیاز به کاهش وزن پس از زایمان
لاغری پس از زایمان برای همه مادران ضروری نیست. اگر مادر قبل از بارداری وزن مناسبی داشته باشد، نیازی به کاهش وزن ندارد. اما مادرانی که قبل از بارداری وزن بالایی داشتهاند و در دوران بارداری نیز وزن زیادی اضافه کردهاند، ممکن است نیاز به کاهش وزن پس از زایمان داشته باشند.
نمونه رژیم غذایی لاغری بعد از زایمان
قبل از شروع هر برنامه غذایی جدید، به خصوص پس از زایمان، حتماً با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید. این نمونه رژیم غذایی تنها یک راهنما است و ممکن است برای همه مناسب نباشد.
روز اول
- حدود 140 گرم ماست یونانی
- 1 فنجان توت فرنگی
- 1 قاشق چای خوری عسل
- 1 قاشق مربا خوری دانه چیا
روز دوم
سموتی شامل:
- یک و نیم فنجان میوه یخ زده
- یک فنجان سبزیجات
- 1 فنجان شیر بادام غیر شیرین
روز سوم
سالاد سبزیجات شامل:
- یک تخم مرغ + 2 سفیده تخم مرغ
- یک فنجان سبزیجات پخته
- یک قطعه نان غلات کامل
- حدود 28 گرم پنیر
وعده دوم
- 1 تخم مرغ
- یک چهارم آووکادو
- 1 قطعه نان غلات کامل
- نصف موز
- 2 قاشق مربا خوری حموص
- حدود 55 گرم سبزیجات
- یک فنجان هویج و کلم
- 1 سیب
- حدود 20 گرم پنیر
- یک مشت پسته
وعده سوم
- هر غذایی که 15 گرم یا بیشتر پروتئین و کمتر از 10 گرم شکر داشته باشد.
- 3 عدد کوفته گوشت کوچک
- نصف فنجان سس گوجه فرنگی
- نصف فنجان ماکارونی غلات کامل پخته
- 2 قاشق مربا خوری پنیر چرب
- حدود 113 گرم ماهی یا جوجه
- نصف فنجان برنج قهوهای
- 2 فنجان سبزیجات پخته
- 1 الی 2 قاشق مربا خوری روغن زیتون
وعده چهارم
- حدود 113 گرم ماهی یا جوجه
- نصف فنجان برنج قهوهای
- 2 فنجان سبزیجات پخته
- 1 الی 2 قاشق مربا خوری روغن زیتون
- 1 عدد سیب
- حدود 20 گرم پنیر
- یک مشت پسته
- هر ماده غذایی که بیشتر از 15 گرم پروتئین و کمتر از 10 گرم شکر داشته باشد.
وعده پنجم
- 2 قاشق مربا خوری کره بادام زمینی
- 1 قاشق مربا خوری ژله
- 2 قطعه نان غلات کامل
- 1 لیوان شیر
سالاد شامل:
- 2 فنجان سبزیجات برگ دار سبز
- 2 فنجان سبزیجات خرد شده
- 2 قاشق مربا خوری سس
- حدود 85 گرم پروتئین انتخابی (می توانید مغزها، دانه ها و میوه های خشک هم بیفزایید)
سالاد شامل:
- 2 فنجان سبزیجات برگ دار سبز
- 2 فنجان سبزیجات خرد شده
- 2 قاشق مربا خوری سس
- حدود 85 گرم پروتئین انتخابی (میتوانید مغزها، دانه ها و میوه های خشک هم بیفزایید)
وعده ششم
- 7 قطعه بیسکوییت
- 1 قاشق مربا خوری پنیر خامهای
- تکه های گوجه
- ماست یخ زده یا بستنی یخی
- حدود 114 گرم ماست
- نصف فنجان توت
- یک چهارم فنجان گرانولا (غلات کامل صبحانه)
نتیجهگیری
لاغری بعد از زایمان نیاز به برنامهریزی دقیق، صبر و پایداری دارد. مادران باید حداقل 6 هفته پس از زایمان صبر کنند و سپس به تدریج و با راهنمایی پزشک، رژیم غذایی مناسب و فعالیتهای ورزشی را شروع کنند. کاهش وزن تدریجی و طبیعی در دوران شیردهی بیخطر است و باید از مصرف مکملها یا داروهای کاهش وزن خودداری کرد. خواب کافی، تغذیه مناسب و کاهش استرس نیز نقش مهمی در این فرآیند دارند. به یاد داشته باشید که هر زن روند خاص خود را دارد و نباید خود را با دیگران مقایسه کند.